Elke cliënt die bij ons op intakegesprek komt heeft vaak hetzelfde doel: afvallen. Ze hebben een streefgewicht. Vaak is dat het gewicht van toen ze 18 waren. Geen realistisch streven. De weegschaal is geen maatstaf voor vooruitgang. Wij vinden de enige maatstaf het vetpercentage. Het vetpercentage verandert alleen door “goed” of “slecht” eetgedrag. Het gewicht verandert onder veel meer omstandigheden, Hoe dit zit leggen we je uit.
Hoe komt het dat er zo wordt vastgehouden aan de weegschaal?
Het getal op de weegschaal zegt dus niet alles. Toch hebben mensen een aantal redenen om deze toch te blijven gebruiken:
Het is het enige meetinstrument die ze kennen
Ze zijn met de weegschaal opgegroeid (ouders waren bijvoorbeeld altijd al aan het diëten)
Gewicht is altijd het middelpunt geweest in de pubertijd
Bij afslankproducten of reclames ligt de nadruk op het gewicht
Zie de weegschaal echter als niet meer dan een instrument en gebruik hem als zodanig. Hij kan je niet vertellen of je je best wel hebt gedaan, of je oké bent zoals je bent en al helemaal niet of je ‘genoeg’ bent afgevallen. Dit zijn oordelen die we onszelf opleggen, maar waarbij we de weegschaal wel een grote rol laten spelen. Weeg jezelf maximaal één keer per week, dan loop je minder kans misleid te worden door de getallen die je ziet. Het gebeurt nog te vaak, vinden wij, dat dagelijks wegen tot frustratie, obsessie en soms zelf opgeven leidt.
Naast de weegschaal gebruiken wij in de praktijk een Harpender vetmeter voor het meten van je lichaamsvet en een meetlint voor het opnemen van je omvang. Samen met het gewicht proberen we een fittere versie van iemand te maken. Dit heeft dus allemaal met elkaar te maken. Omdat gewicht niet het belangrijkste is, vind je hieronder 8 regels voor het gebruik van een weegschaal:
1. Direct nadat je gegeten hebt
Huh? Je hebt alleen maar avondeten gehad en je bent 2 kilo zwaarder? Hoe kan dat nou weer? Het aanmaken van lichaamsvet vraagt tijd, dus dat is het niet. Het is mogelijk dat je bloedvolume is toegenomen als gevolg van je maaltijd(en). Daarnaast stijgt je gewicht door het eten én door wat je drinkt. Alles bij elkaar opgeteld kun je inderdaad 2 kilo zwaarder wegen.
Voordat je lichaam besluit of het voeding omzet naar energie of lichaamsvet, moet het eten verteren. Dit kan wel 24 uur duren. Eén keer “buiten je boekje” eten hoeft niet direct te betekenen dat je alleen maar lichaamsvet aan zult maken. Daarvoor zul je héél veel calorieën moeten eten. Om een pond lichaamsvet aan te komen moet je namelijk 3600 kcal éxtra eten. Dat is erg veel, maar wordt eerder bereikt door elke dag structureel te veel te eten dan door één slechte maaltijd.
2. Gedurende de eerste weken van een nieuw dieet of trainingsprogramma
Tijdens de eerste weken van een nieuw dieet of trainingsprogramma gaat afvallen vaak makkelijk. Dat betekent niet dat je direct lichaamsvet verliest. Je verliest in eerste instantie veel vocht en in het slechtste geval spiermassa. Na een tijdje past je lichaam zich aan waardoor het tempo waarin je afvalt lager wordt. Je inzet blijft hetzelfde, alleen je lichaam is slim genoeg om zich aan te passen. Om écht te weten of je vetmassa kwijtraakt moet je je vetpercentage laten meten met bijvoorbeeld een huidplooimeter. Je wilt immers dat je vetmassa afneemt zonder spiermassa te verliezen. Kom je vet aan en verlies je spieren? Dan is je voedingsplan niet in balans en eet je waarschijnlijk te weinig. Je lichaam probeert de balans te herstellen door spieren af te breken.
3. Direct na een training
Direct na de training stap je liever niet op de weegschaal. Ook al heb je nog zo ontzettend je best gedaan, direct na een training weeg je alleen minder door het verlies van lichaamsvocht. Zodra ja tijdens of na je training voldoende drinkt, zie je al bijna geen verandering meer. Het verschil op de weegschaal geeft op dit moment op geen enkele wijze het verlies van vet weer.
4. Direct nadat je veel water hebt gedronken
De ene dag drink je meer dan de andere dag. Eerst één of twee kopjes thee, dan één of twee grote glazen water om multivitaminen en toebehoren weg te krijgen en dan nog het drinken bij het ontbijt. Alles bij elkaar opgeteld kan dit zorgen voor een kilo toename in lichaamsgewicht op dat moment. Niet slim om je te wegen nadat je veel gedronken hebt dus.
5. Vlak voordat je naar bed gaat
Al doe je nog zo je bent, tussen de ochtend en de avond ben je niet ineens afgevallen. Overdag drink je en eet je behoorlijk wat. Ga maar na: alleen al minimaal 2 liter water is 2 kilo op de weegschaal en al je maaltijden en tussendoortjes bij elkaar weegt ook wat. Dat is ‘s avonds vaak nog niet weggewerkt. Daarom adviseren de geleerden je om altijd op dezelfde dag en op hetzelfde tijdstip te wegen, het liefst met dezelfde kleding (of nog gemakkelijker, zonder kleding). Zo krijg je een goede vergelijking.
6. Nadat je een kind gekregen hebt
Net bevallen? Dan ben je inderdaad wat gewicht kwijt. Natuurlijk is dat het gewicht van de baby, placenta en het vruchtwaren. De rest van je lichaam moet nu weer wennen aan de situatie. Dat vraagt begrip van jouw kant. Je lichaam heeft tijd nodig voor het aanpassen van de hormoonniveaus en het overschakelen op de “after-baby-stand”. Het is niet verstandig om direct op een streng dieet te gaan, omdat je alle belangrijke voedingsstoffen nodig hebt om te herstellen. Dus eet gewoon wat koolhydraten, voldoende eiwitten en voldoende vetten. Met name vetten zijn essentieel voor het herstel van je hormoonbalans. Geniet van je baby, dat gewicht komt vanzelf wel. Hoe minder jij je er druk over maakt, hoe sneller het zal gaan.
7. De ochtend nadat je uit eten ging
In een restaurant krijg je vaak veel meer zout binnen dan dat je gewend bent. Door dit zout houd je vocht vast. Hierdoor ben je de ochtend na een etentje vrijwel altijd zwaarder. Dit komt niet omdat je enorm tekeer gegaan bent (ook al was dat dessert vast heel lekker). Drink de dag erna voldoende water en je gewicht zal daarna weer snel zakken. Kijk met plezier terug op je etentje en laat je herinnering niet verpesten door een belabberde weegsessie.
8. Gedurende je menstruatie
Eerst het goede nieuws: in de twee weken voorafgaand aan je ongesteld is je verbranding iets hoger door hormonale veranderingen. Ga nu niet gelijk helemaal los, want dit is slechts 4%. Leg die reep chocolade maar weer neer (ja echt, leg weg!). Toch kan dit verklaren waarom veel vrouwen meer honger/trek hebben in deze periode. Het snelle stijgen van het gewicht vlak voor de menstruatie wordt echter veroorzaakt door het vasthouden van vocht. Dit verlies je gelukkig ook weer wanneer je ongesteld bent. Door al deze schommelingen kun je jezelf beter niet wegen.